De vrouwen van het kamp

Ik had dit boek al verschillende keren voorbij zien komen en ik was best nieuwsgierig naar dit boek. Nu we met de leesclub van HarperCollins dit boek gaan lezen en recenseren, is het voor mij de kans eindelijk het boek te gaan ontdekken. Ik verwacht een heftig, meeslepend en aangrijpend boek. Daarbij hoop ik op een verhaal waarbij je helemaal met de personages in het drama en de gebeurtenissen mee gaat.

Singapore, 1942. Singapore valt in de handen van Japan. De Engelse muzikant Norah Chambers besluit haar achtjarige dochter de stad uit te smokkelen en samen aan boord te gaan van het koopvaardijschip de Vyner Brooke. Ook Nesta James, een Australische verpleegkundige gaat aan boord van het schip. Enkele dagen na vertrek wordt het schip gebombardeerd. Wonder boven wonder weten zowel Norah als Nesta de kust te bereiken van Indonesië, dat inmiddels bezet is door de Japanners. Ze belanden daardoor in het beruchte interneringskamp Palembang op Sumatra. De vrouwen hebben enkel elkaar nog als houvast, waarbij ze gesteund door elkaar blijven zoeken naar hoop.

Heather Morris heeft een heerlijke vlotte en pakkende schrijfstijl. Ze weet het verhaal zo te brengen dat je meegaat en van een afstandje je waant in de verschillende kampen waarin de vrouwen moeten (over)leven.

Het verhaal is geschreven vanuit een alwetend perspectief. Hier moest ik wat aan wennen, aangezien de twee voorgaande historische romans die ik las echt vanuit de personages zelf geschreven waren, volgen we nu Norah en Nesta vanaf een afstandje in het kamp. Aan de ene kant zorgt dit voor wat minder een band met de personages en raak het verhaal je minder dan dat je in hen mee zou gaan. Wel weet Heather Morris op deze manier een wat bredere kijk op de wendingen en gebeurtenissen van het kamp te geven. De verschillende personages en met name Norah en Nesta zijn intrigerend neergezet, al was ik persoonlijk als lezer liever in hun huid gekropen.

Het verhaal heeft een heftige, meeslepende en indringende verhaallijn. Het verhaal is op veel historische feiten gebaseerd, wat het hele verhaal des te erger en heftiger maakt. Ondanks de heftige gebeurtenissen, die ook veelal aan bod komen, voeren de kracht en verbondenheid van de vrouwen in het kamp de boventoon van de verhaallijn. Ook dit zorgt voor een bijzonder, mooi en aangrijpend verhaal. De manier hoe de vrouwen voor elkaar blijven zorgen, elkaar steunen en zorgen dat ze hoop blijven houden.

De vrouwen van het kamp is een bijzondere en mooie historische roman. Ondanks het heftige verhaal over de verschillende kampen en de gebeurtenissen in de kampen, voert de kracht, verbondenheid en de steun die de vrouwen bij elkaar vinden en zoeken de boventoon. Hierdoor is het, ondanks het heftige en aangrijpende verhaal, ook een origineel en mooi verhaal. 

Eerlijk gezegd had ik meer van dit boek verwacht omdat ik de vorige boeken van deze schrijfster gelezen heb (De tatoeëerder van Auschwitz, Het meisje dat twee kampen overleefde en De drie zussen van Auschwitz) en die maakten allemaal stuk voor stuk diepe indruk. Ik weet ook niet zo goed waar dit aan ligt, is het de schrijfstijl of omdat het zich ergens anders afspeelt? Want vanaf de epiloog vond ik toch heel pakkend en onvoorstelbaar hoe deze vrouwen de draad van het leven weer opgepakt hebben na zoveel gruwelheden. Dan realiseer je je pas echt dat deze mensen dit echt persoonlijk hebben meegemaakt.
Je maakt kennis met Norah en Nesta tijdens de val van Singapore in 1942.
Norah is een Engelse muzikante, die via een koopvaardijschip probeert te vluchten vanuit Singapore naar Australië voor het oorlogsgeweld. Samen met haar jongste zus Ena en haar man John. Haar 8-jarige dochter Sally heeft ze meegestuurd met haar zus Barbara die iets eerder is gevlucht met een koopvaardijschip.
Nesta is een Australische verpleegkundige die met een groep meevaren nadat ze vanuit Malakka zijn gevlucht waar ze geallieerde soldaten hebben verzorgd.
Het koopvaardijschip wordt gebombardeerd door de Japanse luchtmacht en de overlevenden komen terecht in krijgsgevangenenkampen in Palembang op Sumatra.
Ik vond het bijzonder dat ze zo positief en eensgezind waren in de kampen, ondanks de ellende, hitte, straffen en tekortkomingen in drieënhalf jaar . Gelijk werd er een oplossing voor iets gezocht en er ontstond nauwelijks onenigheid of ruzie onderling. De vrouwen houden met elkaar veel hoop en overlevingsdrang. Een belangrijk deel van deze hoop houden ze door samen te zingen en zelfs concerten te geven waar de Japanse bezetter van geniet.

Veel vrouwen hebben nooit kunnen en durven praten over hun leven in de Japanse interneringskampen. Het verleden werd diep weggestopt en er ging een deksel op. Wanneer de deksel er na een lange innerlijke strijd langzaam afgleed, kwamen er verhalen naar boven die droevig, rouw, pijnlijk en niet te bevatten waren. Maar hoe erg de verhalen ook zijn, we moeten ze blijven vertellen.
Singapore 1942: Wanneer het voor de Engelse muzikant Norah en haar man John niet meer veilig is, besluiten ze te vluchten. Omdat John erg ziek is, geven ze alvast hun dochtertje Sally mee aan Norahs zus Barbara. Zelf stappen ze enige tijd later op Koopvaardijschip de Vyner Brooke die hen naar Australië zal brengen. Ook de Australische Nesta stapt aan boord van het schip samen met 65 andere leden van de Australian Army Nursing Service. Na enkele dagen varen, wordt het schip gebombardeerd door de Japanners. Het schip zinkt en vele opvarende verliezen het leven. Norah, John, Norahs zus Ena en Nesta weten na urenlang dobberen de kust van Sumatra te bereiken. Hier worden ze gevangen genomen door de Japanners . John wordt naar een mannenkamp gebracht. De twee zussen en de verpleegsters komen in een vrouwenkamp terecht. Vier maal moeten de vrouwen verhuizen en telkens worden hun leefomstandigheden slechter. Zullen ze de oorlog overleven? Zal Norah John en Sally ooit nog terugzien?

Het leven was zwaar in het kamp. De vrouwen kregen te maken met intimiderend gedrag door de Japanners, lijfstraffen, geweld en (seksueel) misbruik. Hierdoor leefden ze voortdurend in angst. Door de slechte hygiënische omstandigheden, het gebrek aan voedsel, de enorme hitte en de aanwezigheid van vele muggen braken er ziektes uit in het kamp zoals: malaria, tyfus, knokkelkoorts en beriberi.

Doordat hun lichamen zich steeds meer verzwakte, waren de dagelijkse werkzaamheden moeilijk vol te houden. Toch hield iedereen zich aan hun taak. Zo moesten de wegen elke dag schoongemaakt worden, water worden gehaald, de zieken worden verzorgd, doden worden begraven en kregen de kinderen les. Norah, Nesta en Ena organiseerden samen met enkele andere vrouwen activiteiten. Door samen te zingen, koken en kerkdiensten bij te wonen ontstond er saamhorigheid en ontstonden er vriendschappen. Dit alles maakte het leed beter te verdragen.

De Australische schrijfster heeft zich jarenlang verdiept in de Tweede Wereldoorlog. Ze schreef drie boeken over Auschwitz. 'De tatoeëerder van Auschwitz', 'Het Meisje dat twee kampen overleefde' (Cilka’s keuze) en 'De drie zussen van Auschwitz'. Net als in 'De vrouwen van het kamp' spelen hoop, moed en vriendschap in deze boeken een belangrijke rol.

Haar uitgeefster tipte Heather over het indrukwekkende verhaal van de Australische verpleegster Nesta James. In documenten over haar kampverleden dook steeds de naam van Norah Chambers op. Heather raakte geïnteresseerd in de levens van beide vrouwen en besloot hun verhaal op papier te zetten. Het is tevens het verhaal van de honderden andere Australische, Engelse en Nederlandse vrouwen en kinderen die met Nesta en Norah in het kamp gevangen zaten.

De cover van het boek is erg mooi. Op het eerste gezicht zie je een tropisch tafereel. Een grote zon en palmbomen. Als je beter kijkt, ontdek je het prikkeldraad en de wachttoren en wordt het duidelijk dat om een oorlogsverhaal gaat. De vrouwen op de cover stellen Norah en Nesta voor of Norah en Ena. Beide lopen hand in hand en kijken naar beneden. Er zijn verschillende scenes in het boek waarbij de vrouwen vertelt wordt niet omlaag, maar juist omhoog te kijken. Het geeft Norah kracht te weten dat ze naar dezelfde sterren kan kijken als haar man. Als je omhoog kijkt, zie je de prachtige natuur en voel je de vrijheid en is de ellende van het kamp even van je netvlies verdwenen. De laatste keer dat de vrouwen gevraagd wordt omhoog te kijken is wanneer dat de vliegtuigen van de bevrijders eraan komen. Deze vliegtuigen zijn ook op de cover te zien.

Heather Moris heeft een prachtig verhaal neergezet. Je krijgt een goed beeld van het leven in de kampen. Mijn bewondering voor al deze dappere vrouwen is groot. Heather sluit het boek af met een uitgebreid nawoord. Hier staat informatie in over de hoofdpersonen, foto's, een landkaart en leesclubvragen. De twee bladzijden met namen van de Australische verpleegsters bezorgde me kippenvel. Rijen vol vermisten, vermoorden en gestorven vrouwen. Jonge vrouwen die hun vaderland en familie achter zich lieten om voor gewonden soldaten en medemensen te zorgen. Wat een offer hebben ze gebracht. Waarom moeten er nog steeds overal in de wereld zoveel offers worden gebracht? Hebben we dan helemaal niets geleerd van deze oorlog?

De vrouwen van het kamp – Heather Morris

Als Singapore in 1942 in handen valt van Japan, smokkelt de Engelse muzikant Norah Chambers haar achtjarige dochter de stad uit en gaat ze aan boord van het koopvaardijschip de Vyner Brooke . Ook Nesta James, een Australische verpleegkundige, stapt aan boord. Enkele dagen later wordt het schip midden op zee gebombardeerd.

Norah en Nesta weten wonder boven wonder de kust van het door Japan bezette Indonesië te bereiken, om vervolgens terecht te komen in het beruchte interneringskamp Palembang op Sumatra. De vrouwen hebben jarenlang alleen elkaar om zich aan vast te houden, maar blijven manieren vinden om hoop te houden.

De kans is groot dat je Heather Morris al kent van één van haar eerdere boeken o.a. ‘De tatoeëerder van Auschwitz’, Het meisje dat twee kampen overleefde’ of ‘De drie zussen van Auschwitz’.

Ondanks het heftige thema laat ‘De vrouwen van het kamp’ zich erg prettig lezen door de fijne schrijfstijl van de auteur. De omschrijving is zo beeldend dat je het verhaal als een film aan je voorbij ziet trekken.

De personages van dit op waarheid gebaseerde verhaal zijn goed uitgewerkt en we leren vooral Nesta en Norah erg goed kennen. Het zijn twee sterke vrouwen die ieder op eigen wijze van groot belang zijn voor alle vrouwen in het kamp. De vriendschap tussen hen beide en de kameraadschap tussen alle vrouwen onderling speelt een grote rol in het verhaal.

‘De vrouwen van het kamp’ is een verhaal dat je tot tranen toe roert en enorm bij je binnenkomt. Het is een prachtig en indrukwekkend verhaal over ontbering en erbarmelijke omstandigheden, maar ook een verhaal over hoop, kracht, vertrouwen en samenwerking. Een heel mooi en aangrijpend eerbetoon aan deze dappere en moedige vrouwen van Palembang!

Vergeet vooral ook niet om het nawoord te lezen, waarin familieleden van de hoofdpersonages aan het woord komen. Hierdoor en door de getoonde foto’s komt het verhaal nog meer tot leven.

Dat maakt dat ook dat ‘De vrouwen van het kamp’ een verhaal is dat verteld moet blijven worden, opdat wij, juist ook in deze tijd, nooit vergeten!

5 ★

Bedankt HarperCollins voor dit recensie-exemplaar in ruil voor mijn eerlijke mening.

In 1942 valt Singapore in handen van de Japanners waardoor de Engelse Norah Chambers noodgedwongen haar dochtertje de stad uit moet smokkelen. Zelf gaat ze aan boord van de Vyner Brooke waar ze een Australische verpleegkundige, Nesta James, ontmoet. Wanneer het schip gebombardeerd wordt, komen de vrouwen terecht in het interneringskamp Palambang in Indonesië. Daar hebben de vrouwen alleen elkaar en moeten ze zien te overleven.

In het boek staan de personages Norah en Nesta het meest centraal met daaromheen de verhalen van een aantal andere vrouwen in het kamp. Ruim drie jaar worden de vrouwen gevangen gehouden.
Het boek is op waarheid gebaseerd, geschreven door de Australische bestsellerauteur Heather Morris. Heather heeft al meerdere romans geschreven waarin levensverhalen centraal staan.

De vrouwen van het kamp is een prachtig aangrijpend boek dat mij vanaf het begin ook een beklemmend gevoel gaf. Het dagelijkse leven van de vrouwen wordt nauwgezet beschreven. Gedurende het hele boek speelde in mijn achterhoofd de afloop mee, hoe zou het de vrouwen vergaan?
Het boek beschrijft hoop, kracht maar ook verdriet en angst in de levens van de vrouwen en kinderen. Ondanks alle ontberingen waaraan ze blootgesteld worden, vinden ze keer op keer manieren om door te gaan.

Het boek liet een kant van de Tweede Wereldoorlog zien die voor mij altijd onderbelicht is gebleven.
Het verhaal is op een prettige manier geschreven; beeldend en inlevend. De epiloog bezorgde mij het einde waar ik naar op zoek was. Het nawoord geeft extra achtergrond over het ontstaan van het verhaal waarbij de foto's de vrouwen en hun levensverhaal een gezicht geven.

De cover van het boek is prachtig en goed doordacht. In mijn ogen raakt de afbeelding alles wat er in het boek beschreven wordt met 2 vrouwen en hun vriendschap in het kamp, de ondergaande of opkomende zon, synoniem voor dood en/of hernieuwd leven.

Ik was nog niet bekend met de romans van Heather Morris. Haar pakkende manier van schrijven zorgt ervoor dat ik andere boeken van haar ook wil gaan lezen.

De vrouwen van het kamp is meer dan de moeite waard om te lezen vanwege een stukje geschiedenis, het raakt je en de personages gaan in je hart zitten.

Harper Collins bedankt voor de mogelijkheid om dit ontroerende boek te mogen lezen.